भारतीय चाहत्यांसाठी क्रिकेट विश्वचषक जिंकण्याचे स्वप्न अजूनही स्वप्नच राहिले आहे. 12 वर्षांनंतर, संघाने अंतिम फेरी गाठली, परंतु ऑस्ट्रेलियाने ट्रॉफी जिंकली. कर्णधार रोहित शर्मा आणि अनुभवी विराट कोहलीने सर्वतोपरी प्रयत्न केले, पण संघाला चॅम्पियन बनवता आले नाही.

३६ वर्षीय रोहित आणि ३५ वर्षीय विराटसाठी विश्वचषक जिंकण्याची ही शेवटची संधी ठरू शकते. पुढील विश्वचषक 2027 मध्ये खेळवला जाईल आणि तोपर्यंत रोहित आणि विराट क्रिकेटला अलविदा म्हणतील अशी शक्यता आहे.

2027 पर्यंत रोहित 40, कोहली 39 वर्षांचा असेल
तब्बल 12 वर्षांनंतर टीम इंडियाला वर्ल्ड कप फायनलमध्ये नेणारा कर्णधार रोहित शर्मा सध्या 36 वर्षांचा आहे तर विराट कोहली 35 वर्षांचा आहे. 2027 चा विश्वचषक दक्षिण आफ्रिका, झिम्बाब्वे आणि नामिबिया येथे होणार आहे. सर्व काही व्यवस्थित राहिल्यास नियोजित वेळापत्रकानुसार ही स्पर्धा फेब्रुवारी आणि मार्च महिन्यात खेळवली जाईल. त्यानुसार पुढच्या विश्वचषकापर्यंत रोहित ३९ वर्षांचा आणि कोहली ३८ वर्षांचा होईल. जर ही स्पर्धा सप्टेंबर ते नोव्हेंबर दरम्यान झाली तर रोहित 40 आणि कोहली 39 वर्षांचा असेल.

180 पैकी केवळ 5 खेळाडू 38 वर्षे भारताकडून खेळू शकले
21 व्या शतकातील भारताचा सर्वात वयस्कर खेळाडू सचिन तेंडुलकर होता, ज्याने 40 वर्षे 204 दिवस वयाचा शेवटचा आंतरराष्ट्रीय सामना खेळला. त्याच्याशिवाय, राहुल द्रविड आणि महेंद्रसिंग धोनी हे दोनच भारतीय फलंदाज आहेत, ज्यांनी वयाची ३८ वर्षे ओलांडल्यानंतरही खेळणे सुरू ठेवले. गोलंदाजांमध्ये आशिष नेहरा आणि अनिल कुंबळे यांनी वयाच्या 38 व्या वर्षी निवृत्ती घेतली.

21 व्या शतकात, 180 खेळाडूंनी भारतासाठी क्रिकेटचे तिन्ही फॉरमॅट खेळले, परंतु केवळ 5 खेळाडू 38 वर्षांपेक्षा जास्त वयापर्यंत क्रिकेट खेळू शकले. यामध्ये नेहरा वगळता उर्वरित 4 खेळाडूंनी 400 हून अधिक आंतरराष्ट्रीय सामने खेळले आणि फलंदाजांमध्ये तिघांनीही 500 हून अधिक सामने खेळले.

म्हणजेच रोहित आणि विराटला वयाच्या ३८ व्या वर्षापर्यंत क्रिकेट खेळण्यासाठी किमान ५०० सामन्यांचा टप्पा पार करावा लागेल. विराटने वयाच्या 35 व्या वर्षी 518 सामने खेळले आहेत, तर रोहितही काही वर्षांत हा आकडा पार करेल. रोहितने सध्या ४६२ आंतरराष्ट्रीय सामने खेळले आहेत. 21 व्या शतकातील ट्रेंडनुसार रोहितला 2027 चा वर्ल्ड कप वयाच्या 40 व्या वर्षी खेळणे अशक्य नाही, पण ते खरंच शक्य होईल का?

38 वर्षांनंतर खेळणे कठीण का आहे?
आधुनिक क्रिकेटमध्ये खेळाडूंकडे बरेच पर्याय आहेत. अशा परिस्थितीत जुन्या आणि फॉर्म नसलेल्या खेळाडूंना संघात राहणे खूप कठीण आहे. टीम इंडियामध्ये गौतम गंभीर, वीरेंद्र सेहवाग, युवराज सिंग, झहीर खान, व्हीव्हीएस लक्ष्मण, सौरव गांगुली, हरभजन सिंग असे अनेक दिग्गज खेळाडू होते, पण तंदुरुस्ती आणि फॉर्ममुळे त्यांना वयाची ३८ वर्षे ओलांडण्यापूर्वीच संघातून वगळण्यात आले. .

३७ वर्षीय शिखर धवन हे याचे ताजे उदाहरण आहे. 2013 आणि 2017 चॅम्पियन्स ट्रॉफी तसेच 2015 विश्वचषक स्पर्धेत तो भारताचा सर्वाधिक धावा करणारा खेळाडू होता, परंतु 24 वर्षीय शुभमन गिलच्या आगमनाने त्याला सलामीचे स्थान रिकामे करावे लागले. आता तो कोणत्याही फॉरमॅटमध्ये टीम इंडियाच्या संघात स्थान मिळवू शकणार नाही. फॉर्म कायम राहिला नाही तर रोहित आणि विराटच्या बाबतीतही असंच काही घडू शकतं.

T20 विश्वचषक खेळणे शक्य आहे, परंतु वर्षभर या फॉरमॅटमध्ये खेळले नाही
रोहित आणि विराट 2024 मध्ये होणारा टी-20 विश्वचषक नक्कीच खेळू शकतात, कारण पुढच्या वर्षी जूनपर्यंत रोहित 37 आणि विराट 35 वर्षांचा असेल. मात्र, गेल्या वर्षी टी-२० विश्वचषकाच्या उपांत्य फेरीपासून हे दोन्ही खेळाडू या फॉरमॅटमध्ये आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट खेळलेले नाहीत. म्हणजेच टीम इंडियाने क्रिकेटच्या छोट्या फॉरमॅटमध्ये दोघांसाठी पर्याय निर्माण करण्यावर भर देण्यास सुरुवात केली आहे.

अनुभवाच्या आधारे, दोघेही 2024 मध्ये टी-20 विश्वचषक नक्कीच खेळतील, परंतु 2026 पर्यंत टी-20 विश्वचषक खेळणे दोघांसाठी खूप कठीण आहे. दोघेही 2025 च्या चॅम्पियन्स ट्रॉफीचा भाग असू शकतात, कारण तोपर्यंत रोहित 38 आणि विराट 36 वर्षांचा असेल. ही आयसीसी स्पर्धा एकदिवसीय फॉर्मेटमध्ये खेळवली जाईल आणि सध्या दोन्ही खेळाडू या फॉरमॅटमध्ये चांगला खेळ करत आहेत.

चॅम्पियन्स ट्रॉफी ही रोहितची शेवटची आयसीसी स्पर्धा असू शकते
2025 ची चॅम्पियन्स ट्रॉफी जून किंवा ऑक्टोबरमध्ये खेळवली जाईल. 8 संघांच्या या स्पर्धेत 15 सामने आहेत आणि एक संघ जास्तीत जास्त 5 सामने खेळतो. तोपर्यंत रोहित संघाचा भाग राहिला तर तो 38 वर्षांचा होईल. 500 हून अधिक आंतरराष्ट्रीय सामने खेळलेल्या खेळाडूंच्या निवृत्तीचा ट्रेंड असाच सुरू राहिला तर रोहित वयाच्या 38 व्या वर्षापर्यंत खेळेल. या आयसीसी स्पर्धेनंतर तो निवृत्त होण्याची दाट शक्यता आहे.

विराटने मर्यादा ढकलली तरच तो २०२७ पर्यंत खेळू शकेल
दोन वर्षांनंतर होणाऱ्या आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी स्पर्धेत विराट कोहली 36 वर्षांचा होणार आहे. त्याचे आंतरराष्ट्रीय सामने 600 च्या जवळ पोहोचतील, परंतु त्याचे वय आणि फिटनेस लक्षात घेता निवृत्तीची शक्यता कमी आहे.

मात्र, तो T-20 फॉरमॅट खेळणे थांबवण्याची दाट शक्यता आहे. यामागे दोन कारणे आहेत, 2021 मध्ये जेव्हा त्याने टी-20 फॉरमॅटचे कर्णधारपद सोडले तेव्हा त्याने सांगितले होते की, या फॉरमॅटमध्ये बरेच सामने असल्यामुळे तो एकदिवसीय आणि कसोटीच्या कर्णधारपदावर लक्ष केंद्रित करू शकला नाही. खेळतानाही तो असा विचार करू शकतो. दुसरे कारण म्हणजे त्यावेळी विराटचे लक्ष केवळ संघाला एकदिवसीय विश्वचषक जिंकून देण्यावर असेल. अशा परिस्थितीत तो 2026 चा टी-20 विश्वचषक खेळू शकत नाही.

2026 टी-20 विश्वचषक ऑस्ट्रेलिया आणि न्यूझीलंडमध्ये होणार आहे, ही स्पर्धा मार्च महिन्यात होण्याची दाट शक्यता आहे. तोपर्यंत विराट 37 वर्षांचा असेल. तो ही स्पर्धा खेळू शकेल, पण त्याची विचारधारा लक्षात घेता ते थोडे कठीण जाईल. विराटने T20 सोडल्यास तो 2027 चा एकदिवसीय विश्वचषक खेळेल आणि या ICC स्पर्धेला त्याच्या क्रिकेट कारकिर्दीचा शेवट समजेल आणि निवृत्ती घेईल अशी दाट शक्यता आहे.

रोहितने एकदिवसीय विश्वचषकात 7 शतके झळकावली
रोहित शर्माने 2015 मध्ये पहिल्यांदा एकदिवसीय विश्वचषक खेळला होता आणि आतापर्यंत त्याने 28 सामन्यांमध्ये 7 शतके ठोकली आहेत. त्याच्या नावावर 60.57 च्या सरासरीने 1575 धावा आहेत. T-20 वर्ल्ड कपमध्ये त्याने 39 सामन्यात 963 धावा केल्या आहेत. या काळात त्याचा स्ट्राइक रेट १२८ च्या आसपास होता. म्हणजेच त्याने विश्वचषकात एकदिवसीय आणि टी-२० या दोन्ही फॉरमॅटमध्ये उत्कृष्ट फलंदाजी केली आहे. 2019 एकदिवसीय विश्वचषक स्पर्धेत तो सर्वाधिक धावा करणारा (648 धावा) होता आणि 2023 मध्ये त्याने कर्णधार म्हणून एका हंगामात सर्वाधिक धावा (597 धावा) करण्याचा विक्रम केला.

रोहितने १६ वर्षांपूर्वी विश्वचषक जिंकला होता
रोहित 2007 च्या टी-20 विश्वचषकातही संघाचा भाग होता. त्यानंतर टीम इंडिया चॅम्पियन झाली. त्यानंतर तो सर्व T20 विश्वचषक खेळला, पण संघाला विजेतेपद मिळवता आले नाही. हा संघ 2014 मध्ये उपविजेता ठरला होता आणि 2016 आणि 2022 मध्ये उपांत्य फेरीत पराभूत झाला होता. रोहित 2011 चा एकदिवसीय विश्वचषक खेळू शकला नव्हता. 2015, 2019 आणि 2023 मध्ये त्यांनी ही स्पर्धा खेळली पण संघाला तीनही वेळा विजेतेपद मिळवता आले नाही.

एकदिवसीय विश्वचषकात विराट दुसरा सर्वाधिक धावा करणारा खेळाडू
विराट कोहली 2011 मध्ये पहिल्यांदा एकदिवसीय विश्वचषक खेळला होता, तेव्हा 22 वर्षीय विराटनेही संघाला चषक उचलताना पाहिले होते. यानंतर त्याने टीम इंडियासाठी आयसीसीच्या सर्व स्पर्धांमध्ये भाग घेतला. विराट यावेळी एकदिवसीय विश्वचषकात टूर्नामेंटचा सर्वोत्तम खेळाडू होता आणि आता त्याने 4 स्पर्धांमध्ये 1795 धावा केल्या आहेत. सर्वाधिक धावा करणाऱ्या खेळाडूंमध्ये आता फक्त सचिन तेंडुलकरच त्याच्या पुढे आहे, ज्याच्या नावावर २२७८ धावा आहेत.

टी-२० विश्वचषकात विराटने फलंदाजी करताना आणखी यश मिळवले. तो या स्पर्धेत सर्वाधिक ११४१ धावा करणारा खेळाडू आहे. त्याने 2014 आणि 2016 मध्ये प्लेअर ऑफ द टूर्नामेंटचा पुरस्कारही जिंकला होता. एवढेच नाही तर २०२२ मध्ये तो सर्वाधिक धावा करणारा खेळाडूही होता.

विराट 12 वर्षे विश्वचषक जिंकू शकला नाही
2011 मध्ये विराटने टीम इंडियासोबत एकदिवसीय विश्वचषक जिंकला, पण 2015, 2019 आणि 2023 मध्ये तो संघाला चॅम्पियन बनवू शकला नाही. विराट अजून T-20 विश्वचषक विजेता देखील बनू शकलेला नाही. 2012 मध्ये तो प्रथमच या फॉरमॅटचा विश्वचषक खेळला, जेव्हा संघ बाद फेरीपर्यंत पोहोचू शकला नव्हता. हा संघ 2014 मध्ये उपविजेता ठरला होता, तर 2016 आणि 2022 मध्ये उपांत्य फेरीतून पराभूत होऊन बाहेर पडला होता. 2021 मध्येही संघाला ग्रुप स्टेजचा टप्पाही पार करता आला नाही.

रोहितची जागा कोण घेणार?
यशस्वी जैस्वाल हा अतिशय सरळ आणि सोपा पर्याय आहे. 21 वर्षीय डावखुरा सलामीवीर यशस्वी मुंबईकडून देशांतर्गत क्रिकेट खेळतो आणि त्याने भारतासाठी कसोटी आणि टी-20 फॉरमॅटमध्ये पदार्पण केले आहे. कसोटीत त्याने रोहितसोबत सलामी दिली आणि आतापर्यंत त्याने एक शतक आणि एक अर्धशतक झळकावले आहे. त्‍याच्‍या नावावर टी-२०मध्‍ये आंतरराष्ट्रीय शतकही आहे. गेल्या आयपीएल हंगामातही त्याने टी-20 च्या मोठ्या मंचावर स्वत:ला सिद्ध केले आहे.

रोहित ओपनिंग पोझिशनवर बॅटिंग करतो आणि यशस्वी व्यतिरिक्त, रुतुराज गायकवाड, पृथ्वी शॉ, देवदत्त पडिकल आणि इशान किशन हे देखील त्याच्या बदली म्हणून पर्याय आहेत, परंतु या सर्वांना यशस्वीच्या कामगिरीचा कडवी झुंज द्यावी लागेल.

विराटच्या जागी कोण?
कोणीही नाही, विराट सध्या टीम इंडियाच्या एकदिवसीय संघात सचिन तेंडुलकरच्या पातळीपर्यंत पोहोचला आहे. जसे सचिनचे स्थान कोणीही घेऊ शकले नाही, त्याचप्रमाणे यावेळी विराटची जागा घेण्यास कोणीही नाही.

शुभमन गिलने मर्यादित षटकांच्या क्रिकेटमध्ये मधल्या फळीत फलंदाजी सुरू केली तर तो विराटची सर्वोत्तम बदली ठरेल. 24 वर्षीय शुभमन आयसीसी एकदिवसीय क्रमवारीत नंबर 1 फलंदाज आहे आणि त्याने सर्वात जलद 2000 धावाही केल्या आहेत. भारतासाठी 3 आयसीसी स्पर्धा खेळलेल्या शुभमनने तिन्ही फॉरमॅटमध्ये शतके झळकावली आहेत आणि तो सातत्याने चांगली कामगिरी करत आहे. परिस्थिती पाहता शुभमन फक्त एकदिवसीय आणि टी-२० मध्येच सलामी करेल आणि टीम इंडियाला विराटच्या बदलीची तयारी करण्यास वेळ लागेल.

शुभमन व्यतिरिक्त श्रेयस अय्यर देखील नंबर-3 वर फलंदाजी करण्यास सक्षम आहे. याशिवाय मधल्या फळीत टिळक वर्मा हा एक चांगला पर्याय आहे, पण त्याला संघाचा भाग होण्यासाठी वेळ लागेल. तरीही, तुम्हाला पर्याय हवा असेल तर 2 महिन्यांनी श्रीलंकेत अंडर-19 विश्वचषक होणार आहे. विराट आणि शुभमनसारखी क्षमता आणि तंत्र इथले काही युवा स्टार जगासमोर मांडू शकतात.

कर्णधार कोण ?
भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळाने (बीसीसीआय) गेल्या वर्षभरात रोहित आणि विराटला टी-२० मधून बाहेर ठेवले होते. यादरम्यान हार्दिक पांड्याने मर्यादित षटकांमध्ये संघाची कमान सांभाळली. अशा परिस्थितीत तो मर्यादित षटकांमध्ये थेट रोहितची जागा घेईल. पण त्याला दुखापतीची समस्या आहे. एकदिवसीय विश्वचषकाच्या चौथ्या सामन्यात तो जखमी झाला आणि संघाला दुखापतग्रस्त खेळाडूला कर्णधार बनवण्याचा धोका पत्करायला आवडणार नाही.

हार्दिक व्यतिरिक्त केएल राहुल आणि श्रेयस अय्यर वनडे फॉरमॅटमध्ये कर्णधार बनू शकतात. राहुल सध्या 31 वर्षांचा आहे, त्याची फलंदाजी आणि यष्टीरक्षण दोन्ही स्पर्धेत उत्कृष्ट होते आणि डीआरएस घेताना त्याने कर्णधाराला बर्‍याच वेळा योग्य निर्णय घेण्यास मदत केली. 2027 मध्ये तो 35 वर्षांचा होईल आणि यावेळी तो कर्णधार होण्यासाठी सर्वात योग्य आहे.

याशिवाय श्रेयस अय्यर आणि शुभमन गिल हे देखील वनडेमध्ये कर्णधारपद भूषवू शकतात. शुभमन २४ आणि श्रेयस २८ वर्षांचा आहे. अय्यरकडे आयपीएलमध्ये दिल्ली आणि कोलकाताचे कर्णधारपद भूषवण्याचा अनुभव आहे आणि शुभमनमध्ये संघाचा पुढचा सुपरस्टार होण्याची क्षमता आहे. हा फॉर्म कायम राहिल्यास येत्या काही वर्षांत दोघेही संघाचे पुढील रोहित-विराट असतील.

टी-२० मध्ये सूर्यकुमार, कसोटीत पंत कर्णधार होऊ शकतो
हार्दिकला दुखापत होत राहिल्यास रोहितच्या जागी सूर्यकुमार यादवला टी-२० फॉरमॅटमध्ये नवा कर्णधार बनवले जाऊ शकते. तो आयसीसी क्रमवारीत नंबर-1 फलंदाज आहे आणि संघात स्थान मिळवल्यापासून तो या फॉरमॅटमध्ये चांगली कामगिरी करत आहे. सध्या तो चौथ्या क्रमांकावर फलंदाजी करतो, पण रोहितच्या जागी तो सलामीलाही येऊ शकतो.

सध्या कसोटी फॉरमॅटमध्ये कर्णधारपदाचे दोनच पर्याय आहेत, ते दोघेही विकेटकीपिंग करतात. पहिला केएल राहुल आणि दुसरा ऋषभ पंत. आक्रमक फलंदाजीसाठी प्रसिद्ध असलेला पंत मर्यादित षटकांमध्ये यशस्वी ठरतो असे म्हटले जात होते, परंतु त्याने सर्वांनाच चुकीचे ठरवले आणि कसोटीत भारताचा सर्वोत्तम यष्टिरक्षक फलंदाज असल्याचे सिद्ध केले. त्याने दक्षिण आफ्रिका, ऑस्ट्रेलिया आणि इंग्लंडमध्ये शतके झळकावली आहेत आणि सध्या तो कसोटी कर्णधार होण्याचा सर्वात मोठा दावेदार आहे. त्यांच्याशिवाय राहुल आणि जसप्रीत बुमराह हे देखील पर्याय आहेत, परंतु बुमराहला दुखापत होण्याचा धोका जास्त आहे आणि राहुल कसोटीत फॉर्ममध्ये नाही.